27.10.2009

"Antikythera - Sır Çözüldü!"

Antikythera, 1902 yılında Ege’de Girit adası yakınlarında sünger avcıları tarafından bir Roma gemi batığında bulunmuştu. Zamanın arkeologları, M.Ö. 2’inci yüzyıla ait bu bronz cihazın işlevi konusunda kararsız kalmıştı. Çok sayıda parçadan oluşan cihazın ahşaptan dolap gibi bir kutunun içine gömülü olarak tasarlandığı düşünülüyor. Cihazın, yapıldığı tarihi takip eden 1000 yıl için dahi en karmaşık makine olduğu tahmin ediliyor. Cihazın elle çevrilen bir kolla çalıştığı varsayılıyor.
İsmini, yakınlarında bulunduğu adadan alan bu düzeneğin, astronomik hesaplama yapma ve astrolojik harita üretme amaçları için mi icat edildiği, yoksa zenginler için yapılmış pahalı bir süs eşyası olma niteliği mi taşıdığı hala bilinmezliğini koruyor.http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/392601.asp
Yapısını ve işleyişini, değişik alanlardan birçok bilim insanının ortak bir çabayla çözdüğü makinenin, tahta bir kutunun içinde çalıştığı düşünülüyor. Bronz çarklardan ve göstergelerden oluşan makinenin bütün parçaları 2 mm kalınlığındaki tek bir levhadan kesilmiş; hiçbir parçası dökme değil ya da başka bir metalden oluşmuyor. Çok zarif bir çark sistemiyle donatılmış makinenin klasik bir saatten çok daha karmaşık bir yapısı var. Ön yüzünde dairesel bir gösterge, Yunan burçlar kuşağı ve Mısır takvimi bulunuyor. Arka yüzünde de dairesel iki gösterge var. Bunlar Ay’ın evrelerini ve tutulma örüntülerini gösteriyor. Makine, yan yüzlerinin birinden çıkan bir kolun çevrilmesiyle çalıştırılıyor. Antik bilgisayarın Güneş’in ve Ay’ın konumlarını -hatta Ay’ın elips yörüngesinden kaynaklanan hızlanmasını- hesaplamada, Güneş ve Ay tutulmalarını belirlemede kullanıldığı anlaşılmış durumda (makineye bir tarih giriliyor, kol çevriliyor ve makine o tarihte Güneş’in, Ay’ın ve gezegenlerin gökyüzündeki konumlarını veriyor). Böyle bir makinenin o dönemin günlük yaşamında çok önemli bir yeri olmuş olmalı; çünkü tarımsal etkinliklerin, dinsel törenlerin, bayramların ve birtakım başka kutlamaların tarihlerini saptamak için de böylesi karmaşık hesapları yapabilmek çok önemli.
Antikythera Mekanizması, Yunan dalgıçlar tarafından bulunduğunda 82 bronz parça halindeydi. Uzmanlar parçaları inceleyip bir-araya getirdiler. İnceleme sonucunda parçaların dişli çark olduğu anlaşıldı. Bilim ve teknoloji tarihi uzmanı Derek de Solla Price, cismin bir taslağını yaptı. Bu bir makineydi ve dişlilerin çalışmasıyla Ay ve Güneş'in hareketleri hesaplanabiliyordu. Saat değildi, bir tür hesap makinesiydi ve en önemlisi yıldızların geçmiş ve gelecekteki konumlarını gösteriyordu.
Mekanizma 365 günlük bir takvim. Güneş ve Ay tutulmalarını tahmin ediyor; Güneş, Dünya ve Ay'ın 223 aylık karşılıklı etkileşimlerini öngörebiliyor. 20 yüzyıldır fark edilmeyen bu bilgiler, matematik ve fizik tarihinin baştan yazılmasını sağlayabilir.
Bununla da kalmıyor, artık yılları da hesaba katıyor, Ay'ın, Güneş'in ve Mars, Jüpiter, Satürn gibi gezegenlerin konumunu doğru hesaplayabiliyor.
İçindeki bir küçük göstergede ise Olimpiyatlar gibi önemli olayların tarihleri gösteriliyor. Farklı işlevler yandaki kol çevrilerek kullanılabiliyor. 2087 yıllık bu antik bilgisayar, aslında etkileyici bir astronomik hesap makinesi...http://cazete.com/Bilim/1257-Sir-cozuldu_.html